Türkiye’nin geleceğinden umudunu kesen yerli sermayenin yurt dışına kaçışı hızlandı. 2002 – 2007 döneminde azalan yurt dışı yatırım trendi, 2008 – 2018 döneminde yüksek oranda artışa geçti. 2018 kasım itibariyle ülkeden çıkan sermaye, giren sermayeden çok daha hızlı arttı ve 3,6 milyar dolar oldu.
BOLD – Türkiye’de yaşanan ekonomi ve hukuk devleti krizi, yerli sermayenin ülkeyi terk etmesine yol açıyor. Kendi ülkesinde güvenli bir gelecek görmeyen yerli yatırımcı, çözümü hukuk sistemine daha fazla güvendiği ülkelere yatırımda buluyor.
Son bir yılda Türkiye’ye gelen sermaye hızla azaldı, ülkeden ayrılan yerli sermaye 3,6 milyar dolara ulaştı.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) bünyesinde faaliyet gösteren Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) Türkiye’ye gelen ve Türkiye’den giden doğrudan yatırımlardaki gelişmeleri içeren raporunun Ocak 2019 sayısını yayımladı.
TÜRKİYE CAZİBESİNİ KAYBEDİYOR
Raporda, 2002-2007 döneminde yut dışından gelen sermayenin, çıkan sermayeye oranla çok daha yüksek olduğu ancak 2008 – 2018 döneminde bu trendin tersine döndüğüne vurgu yapıldı.
Bu durumun, bir yandan Türkiye’nin doğrudan yatırımlar için cazibesini kaybetmeye başladığını gösterirken, bir yandan da yurt içindeki yerleşiklerin yurt dışındaki fırsatları daha yakından takip etmeye başladığına işaret ettiği vurgulandı.
ÇIKIŞ GİRİŞTEN DAHA HIZLI ARTIYOR
Rapora göre, Türkiye’den yurtdışına giden (ODI) ve yurtiçine gelen (FDI) doğrudan yatırımların seyrini gösteren ODI/FDI oranı kasım 2018 tarihi itibarıyla, 2017’nin sonuna göre 7,7 puan birden yükselerek yüzde 24,7’den yüzde 32,4’e çıktı.
ODI/FDI oranındaki bu tehlikeli tırmanış, yerli sermayenin yurtdışına kaçışının, yabancı yatırımcıların yurtiçine gelişinden daha hızlı arttığını ortaya koyuyor.
TEPAV’ın raporuna göre, 2017 yılı sonunda yurtdışından 10 milyar 922 milyon dolarlık yabancı sermaye Türkiye’ye yatırım için gelmiş, buna karşılık Türkiye’den 2,7 milyar dolar yerli sermaye çıkışı olmuştu.
2018 yılı kasım ayı sonuna gelindiğinde ise yıllık bazda ülkeye gelen yabancı sermaye tutarı sadece 167 milyon dolar artışla 11 milyar 89 milyon dolara çıkarken, ülkeden kaçan yerli sermaye 897 milyon dolar birden artarak 3 milyar 598 milyon dolara fırladı.
YABANCI YATIRIMLAR AZALIYOR
TEPAV raporunda, Türkiye’ye gelen ve giden yerli-yabancı sermayedeki olağanüstü bozulmanın yanı sıra, yabancıların Türkiye’de, yerlilerin ise yabancı ülkelerde gerçekleştirdiği yatırımlarına ilişkin çok önemli veriler de yer aldı.
Rapora göre 2018’in ocak-kasım aylarını kapsayan 11 aylık dönemde yerli yatırımcıların başka ülkelerde gerçekleştirdiği yatırım tutarı, 2017’nin 11 aylık dönemine göre 745 milyon dolar birden artarak 3 milyar 585 milyon dolara çıktı.
Buna karşılık yabancı yatırımcıların Türkiye’de gerçekleştirdiği yatırım aynı dönemde 1 milyar 135 milyon dolar birden azalarak 6 milyar 573 milyon dolardan 5 milyar 438 milyon dolara geriledi.
SERMAYE NEDEN KAÇIYOR?
TEPAV araştırmasında, yabancı sermayenin azalması ve yerli sermayenin de yurtdışına kaçışıyla ilgili, ekonomik olduğu kadar siyasal gerekçelere de dikkat çekildi. Hukuk sisteminde normalleşmenin sağlanmasının, sermaye açısından kritik önemde olduğuna vurgu yapıldı.
Raporda, “Sürdürülebilir büyümeyi destekleyecek, ekonomideki güven ortamını iyileştirecek ve dengelenmeyi sağlayacak politikaların uygulanması, hukuk sisteminde normalleşmenin sağlanması hem Türkiye’nin kredi notlarının yükselmesi hem de yabancı yatırımcının Türkiye’ye olan ilgisinin artması için kritik önemdedir.” denildi.
TÜRK YATIRIMCILAR EN FAZLA HOLLANDA’YI TERCİH ETTİ
Doğrudan yatırımların ülkelere göre dağılımına bakıldığında ise Hollanda, Azerbaycan ve ABD’nin öne çıktığı görülüyor. AKP döneminde (2002 – 2018) yurt içindeki yerleşikler, yurt dışına toplam 43,5 milyar dolar yatırım yapmış.
Son iki yıl baz alındığında ise yerli sermayenin en fazla Hollanda, ABD, İngiltere ve Almanya’yı tercih ettiği görülüyor. 2018 ocak-kasım dönemindeki 3 milyar 585 milyon dolarlık yatırımın yüzde 46,1’i Hollanda’ya, yüzde 22,9’u ABD’ye, yüzde 7,7’si İngiltere’ye ve yüzde 3,2’si Almanya’ya gitmiş.